Άνθρωποι από καλαμπόκι

Κατηγορίες για τί; Ο Helms γνώριζε πολύ καλά για τι αλλά είχε σκοπό να αμυνθεί του εαυτού του ισχυριζόμενος οτι ποτέ δεν έπραξε τίποτα που δεν του ζητήθηκε, τίποτα για το οποίο δεν διατάχθηκε ή δεν απαιτείτο εκ των περιστάσεων να γίνει. Για την ακρίβεια, θεωρούσε χρέος κι ευθύνη του να μην απαντήσει σε οποιαδήποτε ερώτηση είχε να κάνει με την δραστηριότητα του κατά την εποχή που τελούσε διευθυντής μιας εκ των ισχυρότερων μυστικών υπηρεσιών του κόσμου, παρά το οτι οι συνταχθείσες κατηγορίες σε βάρος του βασίζονταν στις διατάξεις του Νόμου περί Εθνικής Ασφάλειας του 1947 σχετικά με τη διαφάνεια στη λειτουργία της CIA. Κανείς ωστόσο δεν είχε ποτέ οριοθετήσει με ακρίβεια τα όρια της δικαιοδοσίας του διευθυντή της. Ο Helms υπερασπιζόμενος τον εαυτό του θεωρούσε πως υπερασπίζεται την ίδια τη CIA. Αυτή ήταν πάντα η δουλεία του.

Ποιές ωστόσο ήταν αυτές οι κατηγορίες; Η σύντομη απάντηση είναι για ψευδορκία ενώπιον της ειδικής επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της Γερουσίας την 7η Φεβρουαρίου 1973, όταν στην ερώτηση του Γερουσιαστή Stuart Symington

- Επεδίωξε η CIA την ανατροπή της κυβέρνησς της Χιλής;

απάντησε μονολεκτικά

- Όχι.
-Χορηγήσατε ποτέ οικονομική ενίσχυση στην αντιπολίτευση της κυβέρνησης Αλιέντε;
-Όχι.
-Επομένως οι θεωρίες που σας θέλουν να εμπλέκεσθε σ' εκείνον τον πόλεμο είναι λανθασμένες;
-Ναι.

Ο Helms ήταν πια απομονωμένος. Δεν ήταν οτι δεν είχε φίλους και συμμάχους στην Ουάσινγκτον. Κάθε άλλο. Κατά τα 30 χρόνια εργασίας του στην υπηρεσία Πληροφοριών είχε αποκτήσει τον σεβασμό και τη συμπάθεια των συναδέλφων κέρδιζοντας δίκαια κατά την άποψή τους μια τιμητική αποστράτευση. Δεν ήταν βεβαίως πολλοί εκείνοι που γνώριζαν τι ακριβώς έκανε ο Helms στην Υπηρεσία. Εκείνοι οι οποίοι το γνώριζαν, σχημάτιζαν έναν στενό κύκλο ανθρώπων με ασυνήθιστα τεράστια δύναμη, αποτελούμενο από πρώην προέδρους, γενικούς γραμματείς υπουργείων, γερουσιαστές και κάποιους επιλεγμένους δημοσιογράφους. Ωστόσο, αυτή η φάλαγγα ανθρώπων έκανε την απομόνωσή του ακόμα πιο εμφανή κι εμφατική. Μακρυά από την Ουάσινγκτον, η εκφράση Υπηρεσία Πληροφοριών προκαλούσε ενα ρίγος αποστροφής μετά τέσσερα χρόνια ερευνών της Γερουσίας που έφεραν στο φως της δημοσιότητας αποδεικτικά στοιχεία εμπλοκης της στο σκάνδαλο Γουότεργκέιτ, σε συνωμοσίες δολοφονιών, σε εμπορία ναρκωτικών και ανατροπής κυβερνητικών σχηματισμών ξένων χωρών. Ο κλοιός γύρω από τον κύκλο των "φίλων" της Ουάσιγκτον ο οποίος τα είχε επιτρέψει όλα αυτά και τα είχε δικαιολογήσει στην βάση της αναγκαιότητας, έσφιγγε πια ολοένα και περισσότερο. Και ο Helms ήταν παγιδευμένος στη μέση.

Ο Helms δεν μπορούσε να καταλάβει πως είχαν φτάσει τα πράγματα ως εκεί. Σίγουρα ήξερε καλύτερα από πολλούς τις λεπτομέρειες των πρόσφατων γεγονότων. Είχε δεί το σκάνδαλο του Γουότεργκέιτ να μετεξελίσσεται σε έρευνα της Γερουσίας για τη CIΑ και είχε επιμονα αρνηθεί να αποκαλύψει όλα όσα γνώριζε. Δεν θα επέτρεπε ποτέ τον δημόσιο εξευτελισμό της Υπηρεσίας και δεν θα αποκάλυπτε ποτέ στοιχεία τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τις μυστικές υπηρεσίες άλλων χωρών μόνο και μόνο για τη σύνταξη εκθέσεων κάθε λογής επιτροπών. Ο Helms δεν ήταν από κείνους που πιστεύουν στην Καθαρση και την ίδια στιγμή μόνο αφελείς θεωρούσε εκείνους που έβλεπαν τη δραστηριότητα των μυστικών υπηρεσιών ως μια απλή υπόθεση κατασκοπείας και αντικατακοπείας. Γι αυτό και του ήταν αδιανόητο το ανελέητο σφυροκόπημα της Γερουσίας, των δημοκρατικών και του τύπου για τα "εγκλήματα" της CIA. Φυσικά διάβαζε εφημερίδες και μπορούσε να αντιληφθεί οτι στο σφυροκόπημα της Υπηρεσίας αντανακλούνταν η αποστροφη μεγάλης μερίδας της κοινής γνώμης προς τη δύναμή της και οι αποτυχίες των τριών τελευταίων προέδρων. Το πρόσφατο άλλωστε για την εποχή ναυάγιο του Βιετναμ ήταν η καλύτερη απόδειξη οτι κάτι λειτουργεί πραγματικά λανθασμένα. Εν τούτοις, η επιδεικνυόμενη εχθρότητα στην υπηρεσία και σε κείνον προσωπικά, εξηγούνταν από τον ίδιο ως ένα είδος άρνησης: Άρνησης κατανόησης του τρόπου λειτουργίας της διεθνούς γεωπολιτικής, στρατιωτικής και οικονομικής σκηνής πάνω στην οποία η πυγμή, η επίδειξη δύναμης και ισχύς είναι τα μοναδικά μέσα άμυνας.

Την άνοιξη του 1977, πρώτη φορά μετα από 30 χρόνια χωρίς δουλειά, οι δικηγόροι του τον είχαν συμβουλεύσει να μείνει μακρυά από δημόσιες εμφανίσεις. Δεν ήταν εύκολο για τον ίδιο αναλογιζόμενος κανείς πως η καθημερίνη του ρουτίνα περιελάμβανε άφιξη στο γραφείο κατά τις 8:30, συναντήσεις καθ' ολη τη διάρκεια της μέρας, μελέτη και αξιολόγηση εκατοντάδων εκθέσεων και αναχώρηση κατα τις 6:30 το απόγευμα αφήνοντας πίσω του το γραφείο του πάντα καθαρό. Aν και προσφιλης συνήθεια πολλών εργαζομένων στην Υπηρεσία είναι η αφήγηση ανεκδοτολογικών περισατικών από την καθημερινότητα, για τον Helms, τέτοια περιστατικά δεν είναι γνωστά. Ήταν πάντα τακτικός και λεπτομερής, ενω δυο τρείς παλιοί του φίλοι θεωρούσαν πως η φράση εκείνη που τον χαρακτηριζει καλύτερα είναι αυτή που συνήθιζε να λέει: Ας τελειώνουμε μ' αυτό (Let's get on with it).

Το γραφείο του Helms δεν ήταν το μοναδικό τακτοποιημένο μετά το κλείσιμο της υπηρεσίας. Όλοι όσοι εργάζονται στη CIA οφείλουν να καθαρίζουν το γραφείο τους πριν αποχωρήσουν. Διαφορετικά, τη δουλειά αυτή αναλαμβάνουν οι νυχτοφύλακες που παραδίδουν στον επικεφαλής της ασφαλείας του κτιρίου κάθε έντυπο που δεν είναι κλειδωμένο σε κάποιο συρτάρι ή κάποιο ασφαλές σημείο - ακόμα και το ίδιο το γραφείο του Richard Bissell, προκατόχου του Helms στο γραφείο Σχεδιασμού & Εκτέλεσης Επιχειρήσεων, ένδειξη της ανυποληψίας στην οποία περιήλθε λόγω του σχέδιου του εισβολής στην Κούβα και το φιάσκο στο οποίο κατέληξε στον Κόλπο των Χοίρων. Καμμία κυβερνητική υπηρεσία δεν λειτουργεί με την αρτιότητα της CIA στο Λάνγκλεϋ. Όταν ο Helms διαδέχτηκε τον Bissell, ως επικεφαλής του τομέα, δεν φανταζόταν οτι στην ίδια ανυποληψία θα περιερχόταν και ο ίδιος. Γιατί το πρόβλημα δεν ήταν τα πρόσωπα που κάθε φορά διαδέχοταν το ένα το άλλο στα πόστα της δουλειάς αλλά η δουλειά η ίδια. Η μηχανοργάνωση της υπηρεσίας, τα χρονοδιαγράμματα, οι συνεννοήσεις με τις υπόλοιπες αρχές, τα κέντρα εξουσίας και λήψης αποφάσεων, η συγκατάνευση της Ουάσινγκτον στην σημασία και τον ρόλο της Υπηρεσίας, ήταν όλα μια ψευδαίσθηση. Γιατί εν τέλει όλα περιορίζονταν σε ένα στενό κύκλο ανθρώπων που κινούνταν στους διαδρόμους του Λευκού Οίκου.

Αυτή η ψευδαίσθηση κρατούσε για χρόνια ώσπου να αποκαλυφθεί πόσο παράταιρη πραγματικά ήταν. Εδραζόταν πάντα στην πεποίθηση οτι η πλευρά τους, η δική τους πλευρά, ήταν οι καλοί, όπως πάνω κάτω με την ίδια αίσθηση ζούσε για χρόνια και η αμεικανική κοινή γνώμη αποκομμένη από τα σκληρά και αποτρόπαια γεγονότα. Ο Βικτωριανισμός της εποχής είχε επιβάλλει στις πεποιθήσεις όλων πως, ό,τι ειδεχθές αφορούσε την άλλη πλευρά, τους κακούς. Εμείς δεν δωροδοκούμε πολιτικά στελέχη ξένων χωρών. Εμείς δεν εισβάλλουμε σε ξένες χώρες συνεπικουρούμενοι από παραστρατιωτικές ομάδες. Εμείς δεν διαδίδουμε ψεύδη μέσω μηχανισμών προπαγάνδας. Εμείς δεν διεξάγουμε αποτρόπαια ιατρικά πειράματα. Εμείς δεν αποθηκεύουμε χημικές και βιολογικές ουσίες σε μυστικά σημεία.Εμείς δεν πουλάμε όπλα σε ανθρώπους που φιλοδοξουν να δουν εαυτούς ηγέτες μιας κρατικής οντότητας και, φυσικά, εμείς δεν συνωμοτούμε με στόχο τη δολοφονία ανθρώπων που είναι δυσάρεστοι στην ηγεσία της Washington. Η συνεδητοποίηση οτι τελικά εμείς είμαστε θύματα τόσων ψευδαισθήσεων με την ταυτόχρονη σχεδόν αποκάλυψή τους ήταν για όλους αποπροσανατολιστική προκαλώντας σύγχυση όχι μόνο στους απλούς ανθρώπους αλλά και στους κυβερνητικούς κόλπους. Ίσως όμως εκείνη την εποχή να μην μπορούσε να υπάρξει άλλο αποτέλεσμα εκτός από αυτό.