Άνθρωποι από καλαμπόκι

Στα χρόνια του ’70 μια ολόκληρη γενιά νέων ανδρών και γυναικών στην Αργεντινή προσπάθησε να αλλάξει τα πράγματα και τον κόσμο, αγωνίστηκε πολύ για να δώσει ζωή στα όνειρά της. Όταν το 1976 επιβλήθηκε η στρατιωτική δικτατορία, πολλοί από αυτούς «εξαφανίστηκαν»: 30.000 σύντροφοι και συντρόφισσες «εξαφανισμένοι». Αυτό που προσπάθησαν να κάνουν οι κυρίαρχοι δεν ήταν μόνο να τους σκοτώσουν αλλά να εξαφανίσουν τα όνειρά τους. Να εξαφανίσουν την όρεξή τους να αλλάξουν τον κόσμο, να εξαφανίσουν τον αγώνα τους. Να εξαφανίσουν τη μνήμη του αγώνα τους.

Από τότε και μέχρι σήμερα, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας αλλά και μετά την πτώση της, οι οικογένειες και οι σύντροφοι των «εξαφανισμένων» προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανή τη μνήμη των συντρόφων τους, αγωνίζονται με διάφορους τρόπους και μορφές ενάντια στη λήθη, προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανά τα όνειρα και τις επιδιώξεις τους για έναν καλύτερο κόσμο.

Ο Φερνάντο Τραβέρσο, ποιητής και ζωγράφος, που συμμετείχε στην αντίσταση κατά της δικτατορίας, έχει βρει τον δικό του τρόπο σ’ αυτή την προσπάθεια διάσωσης της συλλογικής μνήμης: ζωγραφίζει με σπρέι ποδήλατα στους τοίχους του Ροσάριο, της πόλης στην οποία ζει. Όλα ξεκίνησαν από μια «παράνομη» συνάντηση στα χρόνια της χούντας. Ο Τραβέρσο περιμένει τον σύντροφο με τον ποδήλατο, αλλά αυτός τον βλέπει από μακριά και τον προσπερνά. Τον αγνοεί γιατί θέλει να τον προστατέψει, καθώς είναι σίγουρος ότι τον παρακολουθούν. Λίγα μέτρα πιο πέρα βρέθηκε εγκαταλειμμένο το ποδήλατό του και, από τότε, ο σύντροφος είναι αγνοούμενος.

Αυτή είναι ακόμα μια ιστορία της μνήμης ενάντια στη λήθη, που η πρώτη της σελίδα γράφτηκε στα χρόνια της δικτατορίας του Βιντέλα (1976-1983) και οι επόμενες εδώ και πέντε χρόνια περίπου, όταν στους τοίχους της πόλης του Ροσάριο εμφανίστηκε για πρώτη φορά ένα ποδήλατο. Ο Φερνάντο Τραβέρσο, αποτύπωσε μια νύχτα σ’ έναν τοίχο, σχεδόν απαρατήρητος, το πρώτο του ποδήλατο. Ήθελε στο φως της επόμενης ημέρας οι περαστικοί να σταθούν για λίγο στη νέα εικόνα μιας συνηθισμένης διαδρομής.

Κάπως έτσι αρχίζει η ιστορία των ποδηλάτων που δεν είναι τίποτα άλλο από την Ιστορία που γράφεται σε χώρους καθημερινούς. Από εκείνη τη στιγμή μέχρι σήμερα τα ποδήλατα ταξιδεύουν σε διαφορετικές γειτονιές του Ροσάριο, γιατί ο Τραβέρσο θέλησε να ζωγραφίσει 350, όσοι και οι αγνοούμενοι του Ροσάριο στα χρόνια της δικτατορίας. Οι 29 από αυτούς ήταν σύντροφοί του.

Τα ποδήλατα διατρέχουν σχεδόν όλη την πόλη του Ροσάριο και αποτυπώνονται στους τοίχους κτιρίων που κάποτε ήταν κρατητήρια και χώροι βασανιστηρίων, μπροστά σε σχολεία, σε εγκαταλειμμένα εργοστάσια για να θυμίζουν αυτό που οι Μητέρες της Πλατείας του Μάη συνηθίζουν να λένε και να γράφουν στα κείμενα τους: «Τα παιδιά μας δεν θα πεθάνουν ποτέ, θα είναι εκεί όπου υπάρχει έστω και ένας άντρας, μια γυναίκα, ένα παιδί που πολεμά την αδικία».

Και τα ποδήλατα γεννούν συνεχώς ιστορίες. Για άλλη μια φορά η τέχνη, αυτή που αφήνει τα μουσεία, βγαίνει στους δρόμους και μπαίνει στους προσωπικούς μας χώρους, καταφέρνει να σβήσει τη λήθη και να σμίξει το παρελθόν με το παρόν σαν μια διαδικασία σε εξέλιξη.

Έτσι, στους τοίχους της πόλης, εκεί που βρίσκονται τα ποδήλατα, έχουν προστεθεί σήμερα άλλες φωνές. Δυο ανοιχτές παλάμες στον τοίχο, συνθήματα, όπως «το να αγωνίζεσαι δεν είναι έγκλημα», ή οι φωνές εκείνων που ζητάνε ένα ακόμα ποδήλατο γι’ αυτούς που χάθηκαν στα γεγονότα του Δεκέμβρη του 2001, γι’ αυτούς που συνεχίζουν να αγωνίζονται.

Η ομάδα «Αλάνα (ΑΛληλεγγύη, ΑΝτίσταση, Αξιοπρέπεια)… στις Αμερικές των κινημάτων» οργανώνει διήμερο εκδηλώσεων μνήμης και δημιουργίας με τη συμμετοχή του Φερνάντο Τραβέρσο. Επιλέξαμε χώρους που σηματοδοτούν την αντίληψή μας για μια πόλη ανοιχτή, ζωντανή και δημιουργική, άμεσα δεμένη με την ιστορική μνήμη αλλά και με το παρόν ως συνέχεια των αγώνων του παρελθόντος, για μια πόλη που θα δίνει προτεραιότητα στις ανάγκες των κατοίκων της, ανεξάρτητα από το χρώμα ή την οικονομική τους κατάσταση, και όχι στις ανάγκες των αρπακτικών της «αξιοποίησής» της. Έτσι:

Καλούμε ομάδες, συλλογικότητες, δημοτικές κινήσεις, στέκια, καταλήψεις αλλά και οποι@νδήποτε ενδιαφέρεται να συμμετάσχει σ’ αυτές τις εκδηλώσεις. Φέρτε ένα κομμάτι ύφασμα για να αποτυπώσει σ’ αυτό ο Φερνάντο Τραβέρσο το ποδήλατο που θα βρει πλέον καταφύγιο στο δικό σας χώρο. Και, ταυτόχρονα, να στηρίξουμε τον αγώνα ενάντια στη λήθη και τους αγώνες για πόλεις ανθρώπινες, ανοιχτές, ζωντανές….