Άνθρωποι από καλαμπόκι

Ο Helms υπηρέτησε για τριάντα ολόκληρα χρόνια την υπηρεσία και από πολύ νωρίς είχε αντιληφθεί το πνεύμα των μεθόδων της: Δεν είμαστε πρόσκοποι!, συνήθιζε να λέει. Αν θέλαμε να λεγόμαστε πρόσκοποι θα καταταγόμασταν στους προσκόπους. Οι αποδείξεις εμπλοκής της CIA σε δολοφονικές επιθέσεις μπορεί να είναι λίγες και κατα κύριο λόγο αποσπασματικές, είναι ωστόσο υπαρκτές. Για χρόνια το ζήτημα αυτό της εμπλοκής της παρέμενε στο περιθώριο και καθε φορά που κάποιος κινούσε μια τέτοια συζήτηση βομβαρδιζόταν με μια σειρά γνωστών περιστατικών που καταμαρτυρούσαν την μη-συμμετοχή της σε τέτοιου είδους ενέργειες. Είναι ωστόσο ενδιαφέρον το γεγονός οτι όλες οι προσκομισθείσες αποδείξεις περι του αντιθέτου αφορούν περιπτώσεις που χρονικά καλύπτουν το διάστημα ως τα τέλη της δεκαετείας του '50, πριν δηλαδή ο Χελμς αναλάβει τον πλήρη έλεγχο της Υπηρεσίας.

Ακόμα όμως και πριν τα τέλη της δεκαετείας του '50, είναι πλέον εξακριβωμένο πως συζητήσεις για δολοφονίες προσώπων είχαν γίνει. Στα 1952, σε δείπνο που παρίσταντο ο Ηelms, o Dulles και άλλοι αξιωματούχοι της CIA συζητήθηκε το ενδεχόμενο εκτελέσεως του Ανατολικογερμανού ηγέτη Walter Ulbricht. H πρόταση ωστόσο απορρίφθηκε.

Στις αρχές του 1957 αξιωματούχοι στην Ουάσινγτκτον συζητούσαν εκτενώς τρόπους να ξεφορτωθούν το πρόβλημα που άκουγε στο όνομα Ngo Dinh Diem, ηγέτη του Νοτίου Βιετνάμ. Οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που σημειώνονταν από ξένους παρατηρητές οι οποίοι στάθμευαν στην χώρα, και οι μέθοδοι που ο Diem χρησιμοποιούσε προκειμένου να ασκήσει πιέσεις για να περιθωπιοποιήσει την αντιπολίτευση, φέρναν τις ΗΠΑ σε δύσκολη θέση στην διπλωματική σκηνή. Στις συζητήσεις για το θέμα στα τέλη του 1958 ενεπλάκη και η CIA. Σε σύσκεψη υπό τον Frank Wisner, τότε διευθυντη του Κεντρου Σχεδιασμού κι Εκτέλεσης Επιχειρήσεων (ΚΣΕΕ), κανείς δεν έδειξε να ενθουσιάζεται στην ιδέα να δολοφονίας του Diem. Τουλάχιστον όχι προς το παρόν. Άλλωστε παρά τα "στραβοπατήματά" του ο Diem ήταν σύμμαχος και πελάτης της πολεμικής βιομηχανίας των ΗΠΑ.

O Νasser ωστόσο δεν ήταν. Η περίπτωση Nasser έγινε αντικείμενο συζήτησης στο State Department στα τέλη του 1956 σε σύσκεψη για τις εξείξεις στην Αίγυπτο. Στα πρακτικά της συζήτησης, ο Dulles παρουσιάζεται να εξαγριώνεται κατα τη διάρκεια της παρουσίασης μιας αναφοράς που επιχειρούσε να συνοψίσει τα ζητήματα από τη σκοπιά του Νasser, και να γυρνά στον ομιλητή λέγοντάς του: Αν αυτός ο συνταγματάρχης σας τραβήξει το σκοινί, θα τον σπάσουμε στα δύο!! (: if that colonel of yours pushes us too far, we will break him in half)

Κατά τη διάρκεια της δεκαετείας του '60, το μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής επί των Εξωτερικών θεμάτων του προέδρου Νixon, Robert Murphy, σε σύσκεψη με θέμα την κατάσταση στο Βιετνάμ ρώτησε γιατί η CIA δεν σκότωσε τον Ho Chi Minh, από τη στιγμή που δημιουργούσε τόσα πολλά προβλήματα. Οι παρευρισκόμενοι στην εν λόγω σύσκεψη περιγράφουν τον Murphy εν εξάλλω να επαναλαμβάνει συνεχώς τα παρακάτω λόγια:

Ho is the problem, isn't he? Can't you fellows do something to get rid of him? You're supposed to be able to handle things; handle him!

Τότε διευθυντής του ΚΣΕΕ ήταν ο ελληνικής καταγωγής Thomas Karamessines, o οποίος φέρεται να απάντησε στον Murphy ως ακόλουθως προκειμένου να "κλείσει" το θέμα:

What good would it do? Ho's successor might be even worse. How were you going to kill Ho Chi Minh secretly? You might be able to fool the New York Times but how were you going to deceive the Vietnamese? They'd know what had happened, they'd know who did it, and they'd probably be in a position and mood to retaliate. There is a tacit truce between nations on such matters once you start killing their people, they start killing yours. The CIA simply does not have the assets to kill secretly a well-guarded figure such as Ho Chi Minh in a security-conscious state such as North Vietnam.

Ένα ακόμη πρόσωπο που κατά καιρούς είχε συμμετάσχει σε συζητήσεις για θέματα δολοφονικών εκτελέσεων από τη CIA είναι ο Livingston Merchant, αναπληρωτής γραμματέας της επιτροπής πολιτικής επιστασίας επί εποχής Άιζενχάουερ. Ο Merchant υπήρξε τακτικό μέλος μια Ειδικής Ομάδας που επόπτευε την εξέλιξη των μυστικών επιχειρήσεων της CIA. Στις 3 Νοεμβρίου του 1960, κι ενώ ο σχεδιασμός της επιχείρησης για την απόβαση στον Κόλπο των Χοίρων βρισκόταν ήδη σε προχωρημένο στάδιο, σε σύσκεψη της Ειδικής αυτης Ομαδας ρώτησε ,

whether any real planning had been done for taking direct positive action against Fidel, Raul, and Che Guevara.

Απόντων των τριών αυτών προσώπων, η κουβανική κυβέρνηση θα έμενε ακαθοδήγητη και ορφανή.

Εκείνη τη φορά εκείνος που ανέλαβε να απαντήσει στον Livingston και να κλείσει το ενδεχόμενο μιας δολοφονίας απόπειρας, ήταν o στρατηγός Charles Cambell, ο οποίος σημείωσε πως μια τέτοια ενέργεια θα είχε αβέβαια αποτελέσματα ενώ η οργάνωση κι εκτέλεσή της θα περιελάμβανε μεγάλο ρίσκο, αφού για την διεκπεραίωσή της κρινόταν απαραίτητη και η συμμετοχή Κουβανών. Λόγω της ανάληψης συγχρονισμένης δράσης από πολλες διαφορετικές ομάδες η πρόταση του Livingston ήταν κατά τον Cambell αδύνατη.

Ένας ακόμη μάρτυρας τέτοιων συζητήσεων ήταν ο Armin Meyer, διπλωμάτης με μακρά θητεία στην Μέση Ανατολή. Στα 1959 ανέλαβε την διεύθυνση του τμήματος για ζητήματα Μέσης Ανατολής στο State Department και με αυτήν του την ιδιότητα συμμετείχε σε συσκέψεις που αφορούσαν την οργάνωση επιχειρήσεων της CIA στο Ιρακ. Nέος ηγέτης της χώρας ήταν, μετά από ταραχές που είχαν σημειωθεί, ο στρατηγός Abdul Karim Kassem, o oποίος προκειμένου να αναρριχηθεί στην εξουσία είχε δολοφονήσει τους προκατόχους του και μαζί με αυτούς μια πλειάδα ξένων, κυρίως από τη Δύση, που κατά την περίοδο εκείνη βρίσκονταν στην Βαγδάτη. Ανάμεσα στις πρώτες κινήσεις του Kassem μετά την ανάληψη της εξουσίας ήταν η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων του Ιράκ με την Σοβιετική Ένωση, η νομιμοποίηση του κομμουνιστικού κόμματος και η άσκηση πιέσεων στα φιλοδυτικά κόμματα. Οι ενέργειες αυτές θορύβησαν την Ουάσινγκτον και προκάλεσαν την οργή τόσο του Άιζενχάουερ όσο και του Dulles.

Σε σύσκεψη στο γραφείο του Dulles για το θέμα του Ιράκ, η θέση η οποία κυριάρχησε ήταν οτι ο ίδιος ο Kassem ήταν το πρόβλημα στο Ιρακ και η λύση που προς στιγμή προτάθηκε ήταν η άμεση εκτέλεσή του. Ο Dulles αντέδρασε έντονα στην πρόταση τονίζοντας πως η δολοφονία ενός εχθρού δεν είναι μέθοδος που αμερικάνοι αξιωματούχοι και υπάλληλοι της αμερικανικής κυβερνησης θα μπορούσαν να προκρίνουν. Δεν ήταν ο "αμερικανικός τρόπος" διευθέτησης. Επέμεινε πως δεν θα επέτρεπε να ακουστεί ποτέ ξανά στο γραφείο του μια τέτοια πρόταση. Μίλησε για το θέμα της δολοφονίας με τέτοιο πάθος και πυγμή που ο Meyer αναθυμούμενος το περιστατικό λίγο καιρό αργότερα δυσκολεύτηκε να πιστέψει οτι το όνομα Dulles βρισκόταν στη λίστα της Ειδικής Επιτροπής της Γερουσίας για τις Μυστικές Υπηρεσίες (The Church Committee) κατηγορύμενος για εμπλοκή σε ενέργεις που εκείνο το πρωί με αποφασιστικότητα κατεδίκαζε. O Dulles δεν είχε αφήσει σ' εκείνη τη σύσκεψη κανένα περιθώριο εμπλοκής της Υπηρεασίας σε κάποια δολοφονική συνωμοσία. Επρόκειτο ωστόσο απλώς για μια επιτυχημένη απόπειρα να θόλωσει τα νερά και να ρίξει στάχτη στα μάτια όσων δεν υπηρετούσαν στην CIA.

Χαρακτηριστικά, στις 10 Αυγούστου του 1962, πριν ακόμα κλιμακωθεί η κρίση στις σχέσεις ΗΠΑ - Κούβας για το θέμα της εγκατάστασης Σοβιετικών πυραύλων στο νησί, σε συνάντηση στο γραφείο του γραμματέα του Υπουργείου Εσωτερικών, Dean Rusk, με θέμα την επιχείρηση Mongoose (επιχείρηση που αφορούσε το σχέδιο της κυβέρνησης Κένεντυ να ξεφοτωθεί τον Κάστρο μετά το φιάσκο στον Κόλπο των Χοίρων) ο υπουργός Αμύνης της κυβέρνησης Κέννεντυ, Robert ΜcNamara, είχε μείνει εμβρόντητος από τις αντιδράσεις των αξιωματούχων της CIA στην πρότασή του να εκτελεστεί ο Κάστρο. Ο Edward Murrow, διευθυντής του γραφείου Πληροφοριών διαμαρτυρήθηκε θεωρώντας την πρόταση "ανήκουστη". O διευθυντής της CIA John McCone αμέσως υπεστήριξε την αντίδραση αυτή και αργότερα το απόγευμα της ίδιας μέρας, ο ίδιος τηλεφώνησε στον ΜcNamara απειλωντας με παραίτηση αν ανάλογη πρόταση επαναλαμβανόταν στο μέλλον.

Το μήνυμα στον ΜcNamara και μαζί μ' αυτόν σε όλους τους πολιτικούς αξιωματούχους χρειαζόταν να είναι ηχηρό: το ζήτημα μιας δολοφονικής εκτέλεσης παραήταν λεπτό και ευαίσθητο για να συζητιέται σε επίσημες συνατήσεις και να καταγράφεται σε επίσημες αναφορές.

Εκείνο που ο ΜcNamara, ο Meyers, o Livingston και άλλοι πολλοί δεν δείχναν να αντιλαμβάνονται ήταν οτι μια συνάντηση στο γραφείο του διευθυντή της CIA ή στις Ειδικές Ομαδες Συντονισμού ή στο γραφείο μια γραμματείας δεν είναι διόλου ο κατάλληλο χώρος και χρόνος για να συζητούνται τέτοια "λεπτά" ζητήματα. Κατά την άποψη των ιθυνόντνων της CIA, η μυστικότητα που ήταν σε θέση να παρέχουν οι χώροι αυτοί δεν είναι διαφορετική από τη μυστικότητα στους διαδρόμους του Κονγκρέσου με τους ανθρώπους του τύπου να περιφέρονται τριγύρω ζητώντας να αλιεύσουν κάποια είδηση. Αν το σχέδιο μιας δολοφονικής απόπειρας συζητιέται ενώ ένα μαγνητόφωνο καταγράφει την κουβέντα, τότε κατά τους αρμοδίους της CIA, θα μπορούσαν κάλλιστα να στείλουν και ένα δελτίο τύπου στους Times της Νέας Υόρκης!

Για τον λόγο αυτό, όταν ο Κεννεντυ αποτάθηκε στη CIA προκειμένου να απαλλαγεί μια για πάντα από τον Κάστρο, αν περίμενε κάτι από την Υπηρεσία, αυτό ήταν ένα: Μυστικότητα.