Ζωγραφική σε τοίχους στην Αμερική- τοιχογραφίες, μουράλες, γκράφιτι
Πέμπτη, Νοεμβρίου 09, 2006
Η ζωγραφική σε τοίχο και γενικότερα σε επιφάνειες κτιρίων, η τοιχογραφία, σχετίζεται με διακριτές περιόδους ανάπτυξης πολιτισμών σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές. Εντοπίζεται στην Κίνα, στην Αίγυπτο, στην Ελλάδα, στη Ρώμη, στη Μεσο-Χριστιανική Εποχή, στον αραβικό κόσμο, στην περίοδο πριν την Αναγένηση, στην Αναγέννηση, στην Ινδία.... Στην αμερικάνικη ήπειρο η τοιχογραφία αποτέλεσε θεμελιώδες χαρακτηριστικό των προκολομβιανών πολιτισμών, καθώς η παρουσία της είναι συνεχής από τα πρώτα τους χρόνια. Η παράδοση της λατινοαμερικάνικης τοιχογραφίας έχει τις ρίζες της στους αυτόχθονες πολιτισμούς, στις πόλεις-θρησκευτικά κέντρα των Αζτέκων, των Μάγιας και των Ίνκας.
Αρχαιολογικά ευρήματα και ιστορικές μαρτυρίες αποκαλύπτουν ότι ο κόσμος της προκολομβιανής Αμερικής ήταν πλημμυρισμένος από χρώματα. Η ζωγραφική του τοίχου, το χρώμα, ήταν στοιχεία άμεσα συνδεδεμένα με την καθημερινότητα, την έννοια της γνώσης και της σοφίας. Οι τοιχογραφίες βρίσκονταν κυρίως σε εσωτερικούς χώρους, και σε κάθε τοίχο ανάλογα με τη θέση του, απεικονίζονταν θέματα ιστορικά, τελετουργικά, θρησκευτικά καθώς και σκηνές της καθημερινής ζωής. Οι ζωγραφικές αυτές επιφάνειες αποτελούσαν οργανικό κομμάτι του κτιρίου και ενιαίο σύνολο. Στη σύνθεση συμμετείχαν και οι θεατές ως δέκτες νοημάτων και ταυτόχρονα ως παρουσίες στο χώρο.
..........................................................................................................................................
Στη νεότερη ιστορία, σταθμό στην εξέλιξη της λατινοαμερικάνικης τοιχογραφίας αντιπροσωπεύει το κίνημα του μουραλίσμο (muralismo). Το κίνημα αυτό συνδέεται με τις περιόδους των επαναστάσεων και των εξεγέρσεων που έλαβαν χώρα στη Λατινική Αμερική στα τέλη του 19ου και στον 20ο αιώνα. Η περίπτωση του Μεξικού με τους «τρεις μεγάλους» τοιχογράφους, τον Ντιέγκο Ριβέρα (Diego Rivera), τον Χοσέ Κλεμέντε Ορόσκο (José Clemente Orozco) και τον Νταβίντ Αλφαρο Σικέιρος (David Alfaro Siqueiros), είναι η πιο γνωστή. Ωστόσο, το κίνημα του μουραλίσμο εμφανίζεται και γνωρίζει άνθιση στη Βραζιλία (Cândido Portinari), στο Εκουαδόρ (Oswaldo Guayasamín) και στην Κολομβία (Pedro Nel Gómez).
Η ανάπτυξη του μεξικάνικου μουραλισμού φαίνεται να βγαίνει μέσα από μια γενικότερη αναγέννηση της μεξικάνικης κουλτούρας, οι ρίζες της οποίας βρίσκονταν πριν τη μεξικάνικη επανάσταση. Στο Μεξικό μετά την επανάσταση, η παραγωγή τοιχογραφιών γενικεύεται. Η ιδεολογική και αισθητική δυναμική της τοιχογραφίας, την καθιστά αντικείμενο κρατικής θεσμοθέτησης. Μέσω του προγράμματος αναθέσεων τοιχογραφιών πολλές επιλεγμένες επιφάνειες δημόσιων κτιρίων επενδύονται ζωγραφικά. Τα μουράλες (murales, τοιχογραφίες) δεν μπορούσαν ούτε να αγοραστούν ούτε να πουληθούν, το κίνημα του muralismo αποτελούσε μια σημαντική πρόκληση απέναντι στην κοινά αποδεκτή ιδέα για το ρόλο και τη θέση του καλλιτέχνη στη δυτική κοινωνία.
Η καλλιτεχνική δράση των Ριβέρα, Ορόσκο και Σικέιρος εκτείνεται σε 5 δεκαετίες από τις αρχές του 1920, ενώ ο Σικέιρος συνεχίζει και μέχρι τις αρχές του 1970. Οι μεξικάνοι μουραλίστες συμμετείχαν ενεργά στην κοινωνική και πνευματική ζωή της χώρας. Το κίνημα του μουραλίσμο έθετε ως προτεραιότητα την ενασχόληση με την τοιχογραφία, με μια ζωγραφική, δηλαδή, ικανή να ενταχθεί στο χώρο της αρχιτεκτονικής και της πόλης και να αναπαραστήσει όψεις της κοινωνικής πραγματικότητας, με αναφορές πολλές φορές σε πραγματικά πρόσωπα και χώρους, σε ιθαγενικά και τοπικά στοιχεία, σε μύθους και ιστορικά γεγονότα.
..........................................................................................................................................
Στη Χιλή την περίοδο της Κυβέρνησης της Λαϊκής Ενότητας (1970-1973), εμφανίζονται οι μπριγάδας μουραλίστας (brigadas muralistas), ομάδες που μετά τη συμμετοχή τους στην εκλογική καμπάνια του Αγιέντε, αποφασίζουν να ασχοληθούν με τη ζωγραφική του δρόμου και να επενδύσουν τους τοίχους της πόλης με συνθήματα, εικόνες και χρώματα. Παραδείγματα τέτοιων μπριγάδων είναι η Brigada Ramona Parra, η Elmo Catalán, η Inti Peredo, η Camilo Torres, η Chacón. Οι ομάδες αυτές μέσα από τη συλλογική ζωγραφική δραστηριότητα στους δρόμους της πόλης εκδηλώνουν τη διάθεσή τους για κοινωνική αλλαγή, καθώς και μια διαφορετική αντίληψη της πολιτικής και κοινωνικής δράσης. Ορισμένες από τις μπριγάδες συνεχίζουν τη δράση τους μέχρι σήμερα.
.........................................................................................................................................
Οι τοιχογραφίες στις ζαπατίστικες κοινότητες, οι τοιχογραφίες στη γειτονιά της Νέζα στην Πόλη του Μεξικού, οι τοιχογραφίες για τους φυλακισμένους Μαπούτσε της Χιλής αποτελούν σύγχρονα παραδείγματα μιας παράδοσης που συνεχίζει να εξελίσσεται. Η τοιχογραφία χρησιμοποιείται, ως το κατάλληλο μέσο, τόσο στις ιθαγενικές κοινότητες, όσο και στις γειτονιές της πόλης. Στην τοιχογραφία, αυτοί που συμμετέχουν, επενδύουν τις εμπειρίες και τις επιθυμίες τους, μεταφέρουν τις συλλογικές αξίες για τον τρόπο ζωής που επιθυμούν. Μέσα από τη διαδικασία παραγωγής μιας τοιχογραφίας ανοίγεται το πεδίο για την καλλιέργεια μιας διαφορετικής συλλογικής και πολιτικής έκφρασης.
..........................................................................................................................................
Παράλληλα ομάδες κυρίως νέων ανθρώπων εκφράζονται με την πιο σύγχρονη πρακτική των γκράφιτι, σε τοίχους των βορειοαμερικάνικων και λατινοαμερικάνικων πόλεων, σε τρένα, γέφυρες και αυτοκινητόδρομους. Το γκράφιτι, η ζωγραφική και το γράψιμο σε τοίχους στους δρόμους της πόλης, εμφανίστηκε τη δεκαετία του ’60 στις Η.Π.Α. Με το γκράφιτι συμμορίες των αμερικάνικων πόλεων οριοθετούσαν την επικράτειά τους. Στο τέλος της δεκαετίας του ’60, στη Φιλαδέλφεια και μετά στη Νέα Υόρκη, εμφανίζονται στο μετρό και στους δρόμους της πόλης γκράφιτι με υπογραφές (tags) ατόμων. Στη συνέχεια η πρακτική του γκράφιτι εξαπλώθηκε στην περιοχή του Μπρούκλιν και σχετίστηκε με την κουλτούρα της ραπ μουσικής. Με τη χρήση του σπρέι, τα γκράφιτι άρχισαν να μεγαλώνουν και να ποικίλουν σε σχήματα και χρωματικούς συνδυασμούς. Καθώς τα γκράφιτι θεωρούνται παράνομα, τη δεκαετία του ’80 έγιναν μαζικές επιχειρήσεις εκκαθάρισης, ενώ άρχισαν να διώκονται συστηματικά, ως πράξη βανδαλισμού.
Στη Βραζιλία, τη δεκαετία του '60 το γκράφιτι επηρεάστηκε τόσο από την πολιτική όσο και από τα κινήματα της τέχνης και της μουσικής. Μετά το πραξικόπημα του ‘64, αρκετοί στίχοι από τα τραγούδια της “Musica Popular Brasileira” εμφανίστηκαν και σε γκράφιτι. Σήμερα, στις μεγάλες πόλεις όπως το Σάο Πάουλο, η παραγωγή των γκράφιτι είναι εντυπωσιακή Οι “pichadores” (πιτσαδόρες) είναι γκραφιτάδες που βάζουν την υπογραφή τους στα πιο δύσκολα και επικίνδυνα σημεία της πόλης. Η «κουλτούρα του δρόμου» περιλαμβάνει το γκράφιτι, το χιπ-χοπ και τη σάμπα. Στις φαβέλες, οι τοίχοι γεμίζουν συνθήματα, λόγια αγανάκτησης και ελπίδας, εικόνες που βγαίνουν από τη σύγχρονη πραγματικότητα και το δοκιμασμένο παρελθόν.
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
από τις 12.00 μ.μ. ως το βράδυ
σας καλούμε να ζωγραφίσουμε έναν τοίχο του Στεκιού Μεταναστών (Τσαμαδού 13)
να δούμε την έκθεση φωτογραφίας που ετοιμάσαμε
με τοιχογραφίες από τη Λατινική Αμερική αλλά και από τον υπόλοιπο κόσμο
να συζητήσουμε, να γελάσουμε, να φάμε και να πιούμε
και γενικά να περάσουμε καλά και δημιουργικά.
μετά τιμής
η "αλάνα"
Posted by...Ανώνυμος at 1:34 μ.μ.
Εξαιρετικό το κομμάτι Goudroun.
Tόσο σε επίπεδο δημιουργίας όσο κι από άποψη αποτελέσματος η τοιχογραφία στον ανοικτό χώρο είναι πέραν της καλλιτεχνικής δημιουργίας, κατεξοχήν μορφή επικοινωνίας, διάδραση. Γι αυτό κι όλα τούτα τα έργα εξασθενούν αν αποσπαστούν από το φυσικό τους περιβάλλον και μπούν σε μουσεία (μιλάω για τo street painting). Όπως διάβαζα και σήμερα σε συνέντευξη, το εργο
(...)προσπαθεί να βγει απ’ το κάδρο στο οποίο είναι φυλακισμένο, πίσω στο δρόμο. Ζωντανεύει έναν χαρακτήρα μας απ’ το δρόμο
Eυχομαι να περάσετε όμορφα το Σάββατο κι ας βγάλει καμμια φωτογραφία να δούμε τι απέγινε.
ωραία ιδέα!!!
kalo mou akougetai ...den to hksera..
εγώ θα περάσω μια βόλτα κυριακή μεσημέρι, κατά τη μία, με τη φωτ. μηχανή ανά χείρας εννοείται :-)
Εμείς συν numb, Απατεών και, μάλλον, summertime θα πάμε αύριο το μεσημέρι. Ειδοποιούμε έτσι;
Πολύ καλή η πρωτοβουλία της Αλάνας!
Ζήτω το γκραφίτι!